Deepfake thao túng dư luận, ảnh hưởng uy tín của báo chí

Việc phân biệt thông tin chính xác và không chính xác trở nên khó khăn, từ đó ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan báo chí…

VTV đưa tin, tại Hội nghị quốc tế lần thứ 8 của các Biên tập viên truyền thông châu Âu - Mỹ Latin và Caribe diễn ra tại thành phố Cartagena của Colombia, ông Manuel Fuentes - Giám đốc Biên tập khu vực châu Mỹ của hãng thông tấn EFE - đã nhấn mạnh về mối đe dọa nghiêm trọng từ công nghệ Deepfake và thông tin sai lệch được tạo ra bởi AI, đặc biệt là những nội dung giả mạo được tạo ra bằng AI có độ chân thực cao, có thể thao túng dư luận và làm xói mòn niềm tin vào truyền thông.

Theo ông Fuentes, những điều này khiến việc phân biệt thông tin chính xác và không chính xác trở nên khó khăn, từ đó ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan báo chí.

Ví dụ như trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vào năm ngoái, thông tin sai lệch về việc Tổng thống Joe Biden tuyên chiến đã lan truyền nhanh chóng trên mạng xã hội, gây hoang mang và hoài nghi trong cộng đồng trước khi bị các tổ chức kiểm chứng thông tin bác bỏ.

Trong phiên thảo luận với chủ đề "AI và quyền được thông tin: Những rủi ro đối với tự do báo chí", ông Fuentes cho rằng, việc sử dụng AI sai mục đích trong một số trường hợp có thể vi phạm các quyền cơ bản như quyền riêng tư và bảo vệ dữ liệu, đặc biệt khi thông tin được thu thập và phân tích mà không có sự chấp thuận. Ông cũng cảnh báo về việc các thuật toán AI có thể chứa định kiến, dẫn đến kiểm duyệt một số nội dung hoặc thúc đẩy các nội dung khác.

Ngoài ra, theo Giám đốc Biên tập khu vực châu Mỹ của EFE, sự tập trung quyền lực thông tin trong tay các tập đoàn công nghệ lớn có thể dẫn đến tình trạng thao túng thông tin. Ông Fuentes cho rằng, đây là một trong những khía cạnh đáng lo ngại nhất của việc sử dụng AI sai mục đích. Thông tin sai lệch hoặc thiên vị được phổ biến trên quy mô lớn có thể gây ảnh hưởng đến các quy trình dân chủ và hình thành dư luận, diển hình như điều đã xảy ra trong cuộc bầu cử Brazil năm 2022.

6 mẹo quan trọng để tránh bị deepfake

1. Tìm kiếm ngược hình ảnh và video - Cách phát hiện nội dung giả mạo

Tìm kiếm ngược hình ảnh là một trong những phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất để xác minh tính xác thực của nội dung trực tuyến.

Khi ai đó cố gắng đánh lừa bạn bằng hồ sơ giả mạo, hoặc khi cần kiểm tra một bức ảnh có bị chỉnh sửa hay không, bạn nên sử dụng phương pháp này. Nó cũng rất hữu ích trong việc phát hiện deepfake, những video giả mạo được tạo bằng AI.

Cách tìm kiếm ngược hình ảnh

Bạn có thể dễ dàng thực hiện tìm kiếm ngược với Google Lens. Chỉ cần tìm hình ảnh bạn muốn kiểm tra, nhấp vào biểu tượng Lens và Google sẽ hiển thị các trang web chứa hình ảnh đó.

Nếu hình ảnh xuất hiện trên nhiều trang với tiêu đề khác nhau hoặc có nguồn gốc từ một trang web cung cấp ảnh miễn phí, rất có thể đó là ảnh giả.

Tìm kiếm ngược video deepfake

Nếu bạn nghi ngờ một video là deepfake, có thể sử dụng các công cụ kiểm tra miễn phí như Deepware. Những công cụ này hoạt động tương tự như dịch vụ tìm kiếm số điện thoại ngược, giúp bạn truy vết nguồn gốc video và xác minh tính xác thực của nó.

Việc nhận diện tài khoản giả trên mạng xã hội có thể phức tạp hơn, nhưng vẫn có cách để kiểm tra:

Tìm kiếm ngược hình ảnh hồ sơ: Tải ảnh lên Google hoặc sử dụng Google Lens để xem nó có xuất hiện trên các trang web khác không.

Tìm kiếm tên và tên người dùng: Nhập tên tài khoản cùng với nền tảng mạng xã hội để tìm dấu vết.

Sao chép và tìm kiếm hình ảnh: Nhấp chuột phải vào ảnh, chọn Sao chép địa chỉ hình ảnh, sau đó vào Google, chọn Tìm kiếm bằng hình ảnh và dán địa chỉ vừa sao chép vào thanh tìm kiếm.

Tương tự như với hình ảnh, nếu video hoặc ảnh xuất hiện trên nhiều trang web với các tên khác nhau hoặc có nguồn gốc từ trang web ảnh lưu trữ, đó có thể là dấu hiệu của nội dung giả mạo.

Bằng cách sử dụng những công cụ tìm kiếm ngược, bạn có thể dễ dàng phát hiện và bảo vệ mình khỏi các chiêu trò lừa đảo trên Internet.

2. Kiểm tra tương tác trực tiếp - Cách nhận diện lừa đảo video AI

Các vụ lừa đảo qua cuộc gọi video AI đang ngày càng phổ biến, nhưng tin tốt là bạn có thể tự bảo vệ mình chỉ với một bài kiểm tra tương tác trực tiếp đơn giản.

Quan sát chuyển động đầu: Yêu cầu người gọi nghiêng đầu nhanh sang một bên. Nếu đó là video giả mạo, chuyển động sẽ trông thiếu tự nhiên hoặc bị méo mó.

Kiểm tra độ trễ: Video deepfake thường có độ trễ, khiến hình ảnh trông cứng nhắc, giống robot hơn so với phản ứng của con người thật.

Gây bối rối để kiểm tra phản ứng: Hãy nói một điều gì đó bất ngờ hoặc đặt một câu hỏi ngẫu nhiên. AI thường gặp khó khăn trong việc phản ứng nhanh với các tình huống bất ngờ, điều này có thể khiến kẻ lừa đảo mất cảnh giác.

Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu đáng ngờ nào, hãy kết thúc cuộc gọi ngay lập tức để tránh bị lừa đảo.

3. Nhận diện deepfake qua sự không đồng nhất trên khuôn mặt

Khi xem video của một người thật, khuôn mặt họ luôn có sự tự nhiên, từ biểu cảm đến cách miệng di chuyển khi nói. Người ta thường nói đùa rằng AI không có cá tính, nhưng thực tế, các công cụ deepfake vẫn chưa thể tái tạo chính xác cảm xúc con người.

Nếu bạn nghi ngờ đang xem một video deepfake, hãy chú ý đến những điểm bất thường trên khuôn mặt, đây là một trong những cách đơn giản nhất để phát hiện nội dung giả mạo:

Biểu cảm gượng gạo: Xem họ có thể dễ dàng thay đổi nét mặt hay không. Deepfake thường gặp khó khăn trong việc thể hiện cảm xúc một cách tự nhiên.

Chuyển động miệng không khớp: Hãy quan sát kỹ khi họ nói chuyện, nếu miệng di chuyển thiếu tự nhiên hoặc không đồng bộ với giọng nói, đó có thể là dấu hiệu của deepfake.

Dù không phải ai cũng có biểu cảm hoàn hảo khi nói chuyện, nhưng những chi tiết nhỏ này có thể giúp bạn nhận ra đâu là con người thật, đâu là AI giả mạo.

4. Phát hiện deepfake qua các chi tiết bất thường

Ảnh và video deepfake thường để lộ những dấu hiệu cho thấy chúng không phải là thật. Một trong những cách nhận diện dễ nhất là chú ý đến các khuyết điểm nhỏ mà AI khó tái tạo chính xác.

Hình dạng bàn tay kỳ lạ: Deepfake thường gặp vấn đề với việc tái tạo bàn tay, đặc biệt khi nhân vật đưa tay vào túi hoặc thực hiện các cử động phức tạp. Ngón tay có thể trông méo mó hoặc không tự nhiên.

Chuyển động thiếu tự nhiên: Nếu cánh tay hoặc cơ thể di chuyển theo cách kỳ lạ, không giống với phản xạ của con người, rất có thể đó là deepfake.

Tương tác với môi trường xung quanh: Hãy quan sát cách nhân vật di chuyển trong bối cảnh. Deepfake thường không hòa hợp tốt với nền, khiến họ trông như bị "tách" khỏi môi trường xung quanh một cách giả tạo.

Những chi tiết nhỏ này có thể không dễ nhận ra ngay lập tức, nhưng khi để ý kỹ, bạn sẽ thấy rõ sự khác biệt giữa video thật và deepfake.

5. Nhận diện deepfake qua giọng nói rô-bốt hoặc bị lỗi

Một trong những cách đơn giản nhất để phát hiện deepfake là lắng nghe giọng nói. Dù công nghệ AI ngày càng tiên tiến, nhưng giọng nói trong video deepfake thường vẫn có những điểm bất thường:

Âm thanh giống rô-bốt: Giọng nói có thể thiếu cảm xúc, nghe cứng nhắc hoặc không tự nhiên, giống như một giọng đọc máy tính.

Lỗi âm thanh kỳ lạ: Đôi khi, bạn có thể nghe thấy âm thanh bị méo, ngắt quãng hoặc biến đổi không hợp lý, những dấu hiệu cho thấy giọng nói được tạo bằng AI.

Sự thiếu đồng bộ: Trong nhiều trường hợp, giọng nói và khẩu hình không khớp hoàn toàn, tạo cảm giác "lệch nhịp" khi xem.

Những lỗi này không phải do vấn đề kỹ thuật của máy quay mà thường xuất phát từ việc người tạo deepfake không tinh chỉnh kỹ lưỡng. Nếu phát hiện những dấu hiệu này, hãy cẩn trọng vì rất có thể bạn đang xem một video giả mạo.

6. Phát hiện deepfake qua sự tương tác kém với vật thể

AI vẫn còn nhiều hạn chế khi tái tạo cách con người tương tác với vật thể.

Để phát hiện deepfake, hãy chú ý đến những tương tác vật thể không tự nhiên, chẳng hạn như:

Phụ kiện kỳ lạ: Mũ, kính hoặc trang sức có thể trông méo mó, không bám sát vào cơ thể như trong đời thực.

Vật thể bị bóp méo: Nếu ai đó cầm một vật dụng như cốc nước, điện thoại hoặc dao nĩa, hãy quan sát xem chúng có trông bất thường hay không. AI thường gặp khó khăn trong việc hiển thị ngón tay cầm nắm một cách chính xác.

Tương tác với môi trường: Khi người trong ảnh hoặc video chạm vào bàn, ghế hoặc thức ăn, hãy xem liệu có gì đó trông lơ lửng, méo mó hoặc không khớp với chuyển động thực tế hay không.

Mặc dù nhiều deepfake được tạo ra rất tinh vi, nhưng chỉ cần một chút quan sát kỹ lưỡng, bạn vẫn có thể nhận ra những dấu hiệu giả mạo. Nếu có bất kỳ chi tiết nào không khớp với cách con người tương tác với thế giới thực, hãy coi đó là một cảnh báo.

(Tổng hợp)