Mới đây, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là những đột phá chiến lược, là động lực then chốt để phát triển đất nước nhanh và bền vững.

Nghị quyết nhấn mạnh việc xây dựng chính phủ số, kinh tế số và xã hội số, với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, có năng lực cạnh tranh cao trong khu vực và trên thế giới.

Trên thế giới, chuyển đổi số đang trở thành xu hướng tất yếu trong tiến trình phát triển của các quốc gia. Tùy theo điều kiện chính trị, kinh tế và xã hội, mỗi quốc gia có cách tiếp cận khác nhau, nhưng đều có chung đặc điểm là sự cam kết mạnh mẽ từ chính phủ và đầu tư bài bản về hạ tầng số.

Estonia

Estonia được xem là một trong những quốc gia dẫn đầu thế giới về chuyển đổi số, bất chấp quy mô dân số nhỏ và nguồn lực hạn chế. Sau khi trở thành quốc gia độc lập vào năm 1991, Estonia đối mặt với nhiều khó khăn về kinh tế và hạ tầng. Thay vì lựa chọn mô hình phát triển truyền thống, nước này đã đặt cược vào công nghệ số như một chiến lược quốc gia dài hạn để hiện đại hóa nền hành chính, thúc đẩy kinh tế và nâng cao chất lượng sống của người dân.

Trọng tâm của quá trình chuyển đổi số tại Estonia là hệ thống định danh điện tử quốc gia (e-ID), cho phép công dân thực hiện hầu hết các dịch vụ hành chính công trực tuyến như đăng ký cư trú, khai thuế, nhận đơn thuốc, mở tài khoản ngân hàng, thậm chí là tham gia bầu cử từ xa. Mỗi công dân có một mã số định danh duy nhất, gắn với một cơ sở dữ liệu liên thông, giúp quá trình xác minh và trao đổi thông tin diễn ra nhanh chóng, an toàn và không trùng lặp.

Một hạ tầng quan trọng khác là nền tảng X-Road, cho phép kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan chính phủ, doanh nghiệp và tổ chức tư nhân một cách an toàn, minh bạch. Theo nguyên tắc “chỉ cần cung cấp thông tin một lần”, công dân không phải lặp lại việc nộp giấy tờ cho từng dịch vụ hành chính, từ đó tiết kiệm thời gian và chi phí rất lớn. Toàn bộ hệ thống vận hành trên cơ sở dữ liệu phân tán, có tính bảo mật cao và khả năng phục hồi mạnh, kể cả trong tình huống khẩn cấp.

Estonia cũng thúc đẩy giáo dục công nghệ từ sớm với các chương trình đào tạo kỹ năng số trong trường học và xây dựng một thế hệ công dân số am hiểu công nghệ, sẵn sàng thích ứng với môi trường số. Chính phủ hỗ trợ mạnh mẽ cho hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ, trong đó có nhiều doanh nghiệp nổi bật vươn ra toàn cầu như Skype, Bolt hay TransferWise. Hệ thống pháp lý linh hoạt, ưu tiên thử nghiệm công nghệ mới và mô hình chính phủ điện tử hiệu quả đã giúp Estonia trở thành hình mẫu trên con đường chuyển đổi số.

Từ câu chuyện của Estonia, có thể thấy rằng chuyển đổi số không phụ thuộc hoàn toàn vào quy mô hay tiềm lực kinh tế, mà quan trọng là tầm nhìn chiến lược, sự lãnh đạo quyết liệt, hệ thống pháp lý đồng bộ và sự tham gia chủ động của người dân.

Hàn Quốc

Hàn Quốc là một trong những quốc gia châu Á đi đầu trong quá trình chuyển đổi số, nhờ vào chiến lược phát triển nhất quán, đầu tư dài hạn và quyết tâm chính trị mạnh mẽ. Xuất phát từ nền tảng công nghệ vững chắc và dân số có trình độ học vấn cao, Hàn Quốc đã triển khai hàng loạt chương trình quốc gia nhằm đưa công nghệ số vào mọi lĩnh vực của đời sống, đặc biệt là trong giáo dục, hành chính công và công nghiệp.

Một trong những dấu ấn quan trọng của Hàn Quốc là chiến lược "Digital New Deal", được công bố vào năm 2020 như một phần trong kế hoạch phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19. Chiến lược này tập trung phát triển hạ tầng dữ liệu, trí tuệ nhân tạo (AI), mạng 5G và đào tạo nguồn nhân lực số. Chính phủ Hàn Quốc coi chuyển đổi số không chỉ là giải pháp ứng phó với khủng hoảng, mà còn là đòn bẩy để thúc đẩy mô hình tăng trưởng mới, bền vững hơn trong kỷ nguyên số.

Trong lĩnh vực giáo dục, Hàn Quốc đặc biệt chú trọng đến việc ứng dụng công nghệ số để cải tiến phương pháp giảng dạy. Một ví dụ tiêu biểu là chương trình sách giáo khoa số tích hợp AI được triển khai tại các trường học. Hệ thống này giúp cá nhân hóa việc học tập theo nhu cầu và năng lực của từng học sinh, đồng thời hỗ trợ giáo viên trong việc theo dõi, đánh giá tiến trình học tập của lớp một cách hiệu quả. Hạ tầng mạng trong trường học cũng được nâng cấp toàn diện, với sự đầu tư hàng triệu USD để đảm bảo mọi học sinh đều có thể học trực tuyến trong điều kiện tốt nhất.

Chuyển đổi số tại Hàn Quốc không dừng lại ở giáo dục, mà còn lan tỏa mạnh mẽ sang các lĩnh vực như y tế thông minh, hành chính điện tử, giao thông thông minh và đô thị kết nối. Chính phủ tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp công nghệ tham gia vào quá trình hiện đại hóa dịch vụ công, đồng thời duy trì chính sách pháp lý linh hoạt để hỗ trợ đổi mới sáng tạo.

Kinh nghiệm của Hàn Quốc cho thấy, để chuyển đổi số thành công, cần có chiến lược toàn diện, sự đầu tư kiên định và khả năng thích ứng nhanh với các xu hướng công nghệ mới.

Singapore

Singapore là một trong những quốc gia tiên phong và thành công nhất trong chuyển đổi số, nhờ tầm nhìn chiến lược và sự đầu tư bài bản từ rất sớm. Năm 2014, chính phủ Singapore chính thức khởi động sáng kiến “Quốc gia thông minh” (Smart Nation), nhằm xây dựng một xã hội kết nối toàn diện, nơi công nghệ và dữ liệu được ứng dụng sâu rộng để cải thiện cuộc sống của người dân, nâng cao hiệu quả quản trị và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

Cốt lõi trong chiến lược chuyển đổi số của Singapore là việc phát triển chính phủ số với nguyên tắc “lấy người dân làm trung tâm”. Các dịch vụ công được số hóa và tích hợp vào những nền tảng thông minh như SingPass – hệ thống định danh số quốc gia, cho phép công dân truy cập hơn 1.400 dịch vụ công và tư chỉ bằng một lần đăng nhập. Ứng dụng LifeSG đóng vai trò như một cổng thông tin số toàn diện, cung cấp các dịch vụ phù hợp với từng giai đoạn cuộc đời người dân, từ sinh con, nhập học, tìm việc đến nghỉ hưu. Tất cả các dịch vụ này đều được thiết kế theo hướng cá nhân hóa, thuận tiện và an toàn.

Bên cạnh đó, Singapore đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng dữ liệu và đô thị thông minh. Mô hình “Virtual Singapore” – bản sao số 3D của toàn quốc đảo – được xây dựng để hỗ trợ quy hoạch đô thị, quản lý môi trường và chuẩn bị ứng phó thiên tai. Chính phủ cũng triển khai cảm biến IoT và camera AI trên diện rộng để thu thập dữ liệu phục vụ điều hành giao thông, an ninh công cộng và chăm sóc y tế.

Một điểm đáng chú ý trong kinh nghiệm của Singapore là sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước và khu vực tư nhân. Chính phủ đóng vai trò kiến tạo và bảo trợ, nhưng không làm thay thị trường. Các doanh nghiệp công nghệ được khuyến khích tham gia phát triển nền tảng số, cung cấp giải pháp sáng tạo và cùng thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp.

Từ kinh nghiệm của Singapore, có thể thấy rằng chuyển đổi số không chỉ là vấn đề công nghệ, mà còn là một chiến lược phát triển toàn diện, đòi hỏi tầm nhìn dài hạn, sự lãnh đạo quyết liệt của chính phủ, cùng với sự tham gia tích cực của người dân và doanh nghiệp.

Báo Tri thức & Cuộc sống